Trybunał Sprawiedliwości UE wydał wyrok dotyczący obywateli krajów unijnych, którzy przeprowadzili się do innego państwa członkowskiego. Zgodnie z wyrokiem, osobom takim nie można odmówić korzystania z publicznego systemu, można jednak uzależnić to od opłat.
W wyroku z 15 lipca bieżącego roku w sprawie C-535/19, TSUE uznał za niezgodne z prawem unijnym te przepisy krajowe, które wyłączają prawo do ubezpieczenia zdrowotnego nieaktywnych zawodowo cudzoziemców – obywateli innego państwa członkowskiego i tym samym pozbawiają ich opieki zdrowotnej finansowanej z budżetu państwa. Osoba bezrobotna, przeprowadzając się do innego państwa UE, nie musi się obawiać, że zmiana miejsca zamieszkania pozbawi ją świadczeń zdrowotnych. Jednakże, musi mieć świadomość, że może to być uzależnione od spełnienia określonych wymogów, w tym poniesienia kosztów.
W przytoczonym wyżej wyroku TSUE rozpatrywał sprawę Włocha, który dołączając do swojej żony, obywatelki łotewskiej oraz dwojga małoletnich dzieci, osiedlił się na Łotwie. Niedługo po przyjeździe to tego kraju, zwrócił się do krajowej służby zdrowia o objęcie go łotewskim publicznym systemem obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego. Wniosek Włocha został odrzucony, ponieważ nie był on ani pracownikiem najemnym, ani osobą pracującą na własny rachunek na Łotwie, lecz przebywał w tym państwie na podstawie zaświadczenia o zarejestrowaniu obywatela Unii. W odmowie podniesiono także, iż obywatele UE, tacy jak wnioskodawca, mogą korzystać jedynie z opieki położniczej i pomocy medycznej w nagłych wypadkach finansowanych przez państwo. Rozpatrujący skargę kasacyjną Łotewski Sąd Najwyższy zwrócił się do TSUE z pytaniem o zgodność wydanych decyzji z przepisami prawa UE regulującymi kwestie obywatelstwa unijnego i zabezpieczenia społecznego.
TSUE musiał określić, czy do świadczeń opieki zdrowotnej takich jak te, których dotyczył spór, stosuje się przepisy rozporządzenia nr 883/2004. Trybunał zbadał, czy zaliczają się one do „świadczeń z tytułu choroby” w rozumieniu art. 3 ust. 1 lit. a tego rozporządzenia. TSUE uznał, że świadczenia finansowane z budżetu państwa, które z pominięciem jakiejkolwiek indywidualnej uznaniowej oceny potrzeb osobistych przysługują osobom należącym do kręgu beneficjentów określonych w ustawodawstwie krajowym, stanowią świadczenie z tytułu choroby w rozumieniu art. 3 ust. 1 lit. a rozporządzenia nr 883/2004. Następnie, Trybunał zbadał, czy przepisy krajowe, które pozbawiają obywateli Unii nieaktywnych zawodowo, będących obywatelami innego państwa członkowskiego, prawa do korzystania ze świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych z budżetu państwa, są zgodne z art. 11 ust. 3 lit. e rozporządzenia nr 883/2004 oraz art. 7 ust. 1 lit. b dyrektywy 2004/38.
TSUE podkreślił, że art. 11 ust. 3 lit. e rozporządzenia nr 883/2004 ustanawia normę kolizyjną, która określa ustawodawstwo właściwe dla świadczeń z zabezpieczenia społecznego. Osoby nieaktywne zawodowo, zgodnie z tym przepisem, podlegają co do zasady ustawodawstwu państwa członkowskiego zamieszkania. Normy kolizyjne ustanowione w rozporządzeniu są bezwzględnie obowiązujące, tak więc państwa członkowskie nie mogą samodzielnie określać, w jakim zakresie ma zastosowanie ich własne ustawodawstwo lub ustawodawstwo innego państwa członkowskiego. Obywatel Unii nie może być zatem wyłączony spod publicznego systemu ubezpieczenia zdrowotnego. Za niezgodne z prawem uznał więc decyzje łotewskiego sądu Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej oraz potwierdził prawo bezrobotnych obywateli UE, zamieszkujących w innym państwie członkowskim, do ubezpieczenia w publicznym systemie ubezpieczenia zdrowotnego i korzystania ze świadczeń zdrowotnych finansowanych z budżetu tego państwa. Równocześnie, Trybunał zastrzegł, że prawo UE nie wymaga, aby ubezpieczenie w tym systemie miało charakter nieodpłatny.
