Nowe narzędzia takie jak istotny pogląd w sprawie, tajemniczy klient, wystąpienia do przedsiębiorców nie mają zastosowania tylko do praktyk na rynku finansowym. Mają one na celu wzmocnienie ochrony zbiorowych interesów konsumentów niezależnie od rodzaju rynku, na którym występują nieprawidłowości.
Nowelizacja ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów nie pozwala na arbitralne decydowanie przez Prezesa Urzędu o zakazie sprzedaży produktu. Prezes Urzędu może orzec o stosowaniu przez przedsiębiorcę praktyki naruszającej zbiorowe interesy konsumentów polegającej na proponowaniu konsumentom nabycia usług finansowych, które nie odpowiadają potrzebom tych konsumentów ustalonym z uwzględnieniem dostępnych przedsiębiorcy informacji w zakresie cech tych konsumentów lub polegającej na proponowaniu nabycia tych usług w sposób nieadekwatny do ich charakteru, jeżeli spełnione zostały przesłanki: bezprawności zachowania przedsiębiorcy, godzenia w zbiorowe interesy konsumentów, naruszenia interesu publicznego.
Dwie nowelizacje tej samej ustawy
Nowelizacja ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, która weszła w życie 18 stycznia 2015 r., miała na celu wzmocnienie ochrony konkurencji. Nowelą tą wprowadzono nowe uprawnienia Prezesa UOKiK pozwalające mu na jeszcze skuteczniejsze działanie w tym obszarze. Analiza obszaru konsumenckiego i dynamiczna sytuacja na rynku, związana m.in. z ogólnoświatowym kryzysem gospodarczym rynków finansowych, wskazały na konieczność wzmocnienia kompetencji Prezesa UOKiK także w zakresie ochrony konsumentów. Działanie to pozwoliło na osiągnięcie synergii między tymi obszarami. Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów ma dwa cele: ochronę konkurencji i ochronę interesów konsumentów. Oba te obszary są nierozerwalnie ze sobą związane. Zdrowa konkurencja na rynku zawsze pozytywnie wpływa na sytuację konsumentów, a z kolei skuteczne przeciwdziałanie naruszeniom interesów konsumentów sprzyja wzmocnieniu uczciwej konkurencji. Brak uczciwości kupieckiej wobec konsumentów szkodzi konkurencji – firmy stosujące nieuczciwe metody często zyskują udziały w rynku kosztem uczciwych przedsiębiorców.
Zwrot pieniędzy nieuczciwie uzyskanych od konsumenta
Prezes UOKiK, wydając decyzję w sprawach praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów, może określić środki usunięcia trwających skutków naruszenia zakazu stosowania tych praktyk. Katalog możliwych do określenia środków jest otwarty. Środki powinny być proporcjonalne do wagi i rodzaju naruszenia oraz konieczne do usunięcia jego skutków.
„Wezwanie miękkie”
Termin ten oznacza zwrócenie się Prezesa Urzędu do przedsiębiorcy w sprawach z zakresu ochrony konkurencji i konsumentów o to, aby np. zaniechał stosowania danej klauzuli, bez konieczności wszczynania postępowania. Przedsiębiorca, do którego Prezes skierował wystąpienie, może w terminie określonym przez Prezesa (nie krótszym niż 14 dni od dnia otrzymania wystąpienia), przekazać swoje stanowisko w sprawie.
Współpraca UOKiK i KNF w zakresie kontroli instytucji finansowych
Nowelizacja ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów nie przewiduje nowych kompetencji Prezesa Urzędu, które dublowałyby się z kompetencjami KNF. Jednocześnie UOKiK stale i ściśle współpracuje z KNF, wzajemnie informując się o dostrzeżonych zjawiskach na rynku.
