Tymczasowa zgoda na otwarcie rynku zbytu UE na transport kolejowy przewozów pasażerskich i zapewnienie jednakowych warunków dla spółek kolejowych została zawarta przez Parlament Europejski i negocjatorów z Komisji Europejskiej w zeszłym tygodniu. Porozumienie ma na celu zwiększenie jakości usług oferowanych pasażerom i poprawę wyników sektora kolejowego.
Nowe zasady będą realizowane dwojako. Najpierw, spółki kolejowe będą mieć zapewniony dostęp do unijnego rynku kolejowego od dnia 1 stycznia 2019 r., natomiast wspólne rozkłady jazdy rozpoczną funkcjonowanie od dnia 14 grudnia 2020 r.
W drugim etapie, w przypadku gdy władze zdecydują się podpisać umowę na realizację usług kolejowych przewozów pasażerskich w ramach służby publicznej, która obecnie składa się na większość usług kolejowych przewozów pasażerskich w UE, konkurencyjna oferta dla umów administracji państwowej zostałaby wprowadzona stopniowo jako główne narzędzie do wybierania dostawcy usług.
Konkurencyjna oferta dla umów na świadczenie usług kolejowych na przewozy pasażerskie w ramach służby publicznej będzie normą. Jednakże przez sześć lat, pozostaną umożliwione publiczne umowy o bezpośrednim świadczeniu usług serwisowych. Następnie przez okres przejściowy, jakakolwiek bezpośrednia umowa będzie dopuszczona tylko na podstawie obiektywnej sprawności i kryteriów wykonania.
W celu zapobieżenia konfliktom interesów i poprawienia płynności finansowej między operatorami kolejowymi a zarządcami infrastruktury, pewne zabezpieczenia będą obowiązywać. Państwa członkowskie będą zmuszone do zapewnienia, by zarządcy infrastruktury przyznali niedyskryminacyjny dostęp dla operatorów kolejowych w taki sposób, by nie miało to wpływu na konflikt interesów.
Oświadczenia negocjatorów Parlamentu:
Wim van de Camp (EPP, NL), sprawozdawca dla propozycji publicznych umów o świadczeniu usług serwisowych:
„Europejska kolej potrzebuje silnego ambitnego impetu, jeśli ma kontynuować granie głównej roli w funkcjonowaniu gospodarek europejskich. Niniejsza umowa spowoduje więcej konkurencji i więcej przystępnych usług kolejowych, które mogą pobudzić wzrost gospodarczy, zapewniać mu równowagę i atrakcyjne środki transportu w przyszłości.
Obecnie bezpośrednie przyznawanie odszkodowań bez konkurencyjnej oferty jest normą. W nowym tekście zgadzamy się, że to powinno stawać się wyjątkiem. Oferowanie na podstawie obiektywnych kryteriów poprawi jakość i przystępność usług dla pasażerów i będzie stymulować konkurencyjność dla całego sektora.”
David-Maria Sassoli (S&D, IT), sprawozdawca dla propozycji otwarcia rynkowego i rządów infrastruktury kolejowej:
„W końcu mamy dobre porozumienie po 7 miesiącach negocjacji. Propozycje parlamentu były akceptowane: na mocy organu nadzorczego, zasad unikania konfliktów interesów między operatorami a zarządcami infrastruktury i na etykietowaniu, ale nade wszystko na swobodnym dostępie dla wysokiej prędkości kolei.
Rynek jest teraz otwarty, nawet jeśli to zdarza się 20 lat później niż miało miejsce w sektorze lotniczym. Chcę, by ta umowa dała silną zachętę dla europejskiego sektora kolejowego.”
Kolejne kroki
Umowa osiągnięta między negocjatorami teraz musi zostać zatwierdzonym przez Radę UE i Parlament Europejski.
Czwarty pakiet kolejowy, zgłoszony przez Komisję Europejską w styczniu 2013 r., ma na celu poprawę konkurencyjności sektora kolejowego i jakości usług kolejowych poprzez zwiększenie konkurencji na liniach pasażerskich i zapewnienie wyrównanych szans dla operatorów oraz redukowanie kosztów procesowych operatorów kolejowych w uzyskiwaniu upoważnień i poświadczeń.
Rynek ma dążyć do zwiększania dalszej konkurencji w usługach kolejowych przewozów pasażerskich i zapewnienia, że sieci przebiegają w niedyskryminacyjny sposób. Technologiczny filar 4. pakietu kolejowego definiuje zasady w oparciu o interoperacyjność, bezpieczeństwo i rolę Europejskiej Agencji Kolejowej.
Parlament przegłosował propozycję w lutym 2014 r. Zgoda została zatwierdzona w PE i Europejskiej Komisji Turystyki w marcu 2016 r.