Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 9 marca 2016 r. (sygn. akt II FSK 259/14) orzekł, że złożenie przez podatnika wniosku o ulgę w spłacie zaległości podatkowej, np. przez odroczenie terminu płatności nie powoduje zawieszenia postępowania egzekucyjnego.
Rozpoznawana sprawa dotyczyła spółki, która nie dotrzymała terminu wpłaty z zysku do budżetu państwa, która jest obowiązkowa dla jednoosobowych spółek Skarbu Państwa, przez co traktuje się ją jak podatek. Termin minął 30 kwietnia, a 8 maja do siedziby spółki zostało dostarczone upomnienie od Naczelnika Urzędu Skarbowego. Z racji na dalsze uchylanie się od zapłaty, wszczęto, na podstawie tytułu wykonawczego, postępowanie egzekucyjne zaległości podatkowej, w wyniku którego Naczelnik Urzędu Skarbowego zajął rachunki bankowe spółki na pięć dni. Przed rozpoczęciem egzekucji spółka wystąpiła z wnioskiem do organu skarbowego o odroczenie terminu płatności wpłaty z zysku.
Przedmiotem sporu był fakt wszczęcia i przeprowadzenia postępowania egzekucyjnego przez Naczelnika przed rozpatrzeniem wniosku spółki. W opinii przedsiębiorstwa, egzekucja była niezgodna z prawem, gdyż Urząd w żaden sposób nie wykazał ani nie uprawdopodobnił, że spółka miała zamiar uchylić się od obowiązku zapłaty podatku, a złożenie wniosku o odroczenie płatności stanowiło potwierdzenie, że chce ona dokonać wpłaty. Z drugiej strony, organ podatkowy uważał, że złożenie wniosku o odroczenie terminu płatności nie wstrzymuje egzekucji, zgodnie z art. 26 par. 5 pkt 2 Ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie przyjął stanowisko organu skarbowego, uznając, że art. 6 par. 1 ustawy nie zostawia organowi egzekucyjnemu wyboru. Zgodnie z przywołanym przepisem, w razie uchylania się zobowiązanego od wykonania obowiązku wierzyciel powinien podjąć czynności zmierzające do zastosowania środków egzekucyjnych.
Do jednakowych wniosków doszedł Naczelny Sąd Administracyjny. Wskazał na brak precyzji w ustawie egzekucyjnej w kwestii definicji terminu uchylania się od wykonania zobowiązania. W orzecznictwie ugruntował się pogląd, że uchylania się od wykonania zobowiązania należy interpretować jako pozostawanie w zwłoce, w sytuacji, gdy istniał obowiązek uiszczenia podatku. W opinii NSA spółka nie mogła oczekiwać, że ze względu na wniosek o odroczenie terminu wpłaty z zysku, organ odstąpi od egzekucji albo ją zawiesi. Organ egzekucyjny do takiego postępowania nie ma umocowania, zgodnie z art. 96 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, który nie wymienia takiej przesłanki jako pozwalającej na zawieszenie postępowania egzekucyjnego. Sąd przypomniał, że podatek niezapłacony w terminie staje się zaległością podatkową, co stanowi przesłankę do wszczęcia i prowadzenia postępowania egzekucyjnego. Zatem Urząd Skarbowy nie miał obowiązku wstrzymywać się do czasu rozpatrzenia wniosku.