Rzecznik Finansowy dąży do uregulowania zawodu doradcy odszkodowawczego. Zdaniem RF, do tej profesji powinny być dopuszczone osoby po zdaniu egzaminu zawodowego przed państwową komisją.
Z wyliczeń Biura Rzecznika wynika, że minimum 1,5 mld zł przepływa przez rachunki tzw. kancelarii odszkodowawczych, nad którymi aktualnie nie ma żadnego nadzoru. A częste, medialne przypadki, gdy pracownicy kancelarii odszkodowawczych znikają ze zdobytym odszkodowaniem są potwierdzeniem, że sektor ten wymaga regulacji.
– Choć generalnie oceniamy działalność kancelarii odszkodowawczych pozytywnie, to jednak dostrzegamy pewne ryzyka dla konsumentów. Widzimy, że po okresie hossy i dynamicznego rozwoju tego rynku, konkurencja jest coraz ostrzejsza. Trwa poszukiwanie nowych obszarów działalności, które mają pomóc zwiększyć przychody. Obawiamy się, że potencjalne trudności finansowe mogą spowodować działania niekorzystne dla klientów. Chodzi tu nie tylko o najbardziej dotkliwe i oczywiste, czyli defraudację pieniędzy uzyskanych dla klientów przez nierzetelnych pełnomocników. Dostrzegamy też problem namawiania klientów do zawierania szybkich ugód pozasądowych czy przyjęcia tzw. renty skapitalizowanej w formie jednorazowej wypłaty. Takie rozwiązania nie zawsze będą korzystne dla klienta, ale zapewnią szybsze osiągnięcie przychodów przez kancelarię. Dlatego postulujemy wprowadzenie regulacji, które zmniejszyłyby te ryzyka – mówi Aleksandra Wiktorow, Rzecznik Finansowy.
Rzecznik Finansowy w ostatnim czasie skierował do Ministerstwa Sprawiedliwości i Ministerstwa Finansów projekt założeń do projektu ustawy o doradztwie odszkodowawczym. Wśród propozycji zmian przepisów znalazło się przede wszystkim wprowadzenie regulacji zawodu, analogicznie do tych stosowanych np. w przypadku doradców podatkowych, a więc obowiązek zdania egzaminu zawodowego przed komisją państwową (pod nadzorem Ministra Sprawiedliwości), spełnienie wymogów, tj. wyższe wykształcenie i brak skazania za umyślne przestępstwo. Rzecznik proponuje wprowadzenie nadzoru nad instytucjami odszkodowawczymi oraz powołanie samorządu (Krajowa Rada Doradców Odszkodowawczych), do którego przynależność byłaby obowiązkowa dla firm odszkodowawczych. Zadaniem samorządu byłoby prowadzenie rejestru doradców odszkodowawczych oraz firm z tego sektora. Ponadto projekt zakłada obowiązek wykupienia polisy OC dla podmiotów prowadzących działalność odszkodowawczą. Rzecznik chce też zaniechania praktyki pobierania prowizji od rent czy wypłat na koszty leczenia. W projekcie znalazł się też zapis o maksymalnej wysokości wynagrodzenia pobieranego przez kancelarię odszkodowawczą.
Powyższe propozycje mają na celu zwiększenie poziomu ochrony klientów takich instytucji oraz podniesienie jakości obsługi. Z drugiej strony projektodawcy zdają sobie sprawę, że nowelizacja nie wyeliminuje ryzyka defraudacji.
– Żeby wyeliminować ryzyko defraudacji, można wyobrazić sobie szczegółowe uregulowania ustawowe. Jednak mamy nadzieję, że na uregulowanym rynku, z obligatoryjnym uczestnictwem w organizacji samorządowej, same kancelarie wprowadzą odpowiedni standard rynkowy. Na przykład rachunek powierniczy, będący instytucją wykorzystywaną już dziś przy rozmaitych transakcjach, który znacząco zwiększa bezpieczeństwo zapłaty świadczeń na rzecz osoby uprawnionej. Można pomyśleć też o innym mechanizmie zabezpieczającym, polegającym na podziale świadczenia na etapie wypłaty przez ubezpieczyciela. Z góry ustalona w umowie część trafiałaby na konto uprawnionego, a kwota odpowiadająca prowizji na konto kancelarii – mówi Aleksander Daszewski, radca prawny w Biurze Rzecznika Finansowego.
Obecnie, pieniądze uzyskane w postępowaniu odszkodowawczym trafiają na konto kancelarii odszkodowawczej, która przekazuje je klientowi po odliczeniu prowizji. Częste są przypadki, gdy kancelaria odszkodowawcza nie informuje klientów o przyznanym odszkodowaniu, defraudując całą sumę odszkodowania. Również wielokrotnie w umowach między kancelariami a ich klientami pojawiają się zapisy dla nich niekorzystne i umożliwiające popełnieni przestępstwa.
Rynek odszkodowawczy rozwija się dynamicznie. Eksperci wskazują, że związane jest to z brakiem jakichkolwiek regulacji na tym rynku oraz barier wejścia w postaci specjalnych uprawnień lub wykazania wcześniejszego doświadczenia. Polska Izba Odszkodowań podała, że aktualnie na polskim rynku jest obecnych około 3 tys. firm odszkodowawczych. Wśród nich znajdują się zarówno spółki notowane na GPW oraz jednoosobowe przedsiębiorstwa. Zyski czerpią głównie z prowizji za odszkodowania uzyskane od zakładów ubezpieczeń. Z szacunków RF wynika, że w 2015 r. przez rachunki kancelarii odszkodowawczych przepłynęło 1,5 mld zł.
