Organy skarbowe wygrały spór dotyczący przedawnienia zobowiązań podatkowych.
Naczelny Sąd Administracyjny w uchwale z 2 grudnia 2024 r. (sygn. akt III FPS 4/24) orzekł, że zabezpieczenie majątku podatnika wydłuża czas, w którym fiskus może dochodzić zaległych należności. Uchwała została wydana na wniosek Prezesa NSA, który działał na prośbę Ministra Finansów, chcącego doprecyzować, jak długo organy podatkowe mogą ściągać zaległości. Okazało się, że ten okres jest dłuższy, niż przewidywali podatnicy.
Zasadniczo zobowiązania podatkowe przedawniają się po upływie pięciu lat od końca roku kalendarzowego, w którym minął termin płatności podatku (art. 70 § 1 Ordynacji podatkowej). Po tym czasie zobowiązanie wygasa (art. 59 § 1 pkt 9 Ordynacji). Istnieją jednak sytuacje, w których bieg terminu przedawnienia może zostać przerwany (rozpoczyna się na nowo) lub zawieszony (czas przestaje biec na określony okres). Przesłanki zawieszenia wskazane są w art. 70 § 6 Ordynacji, a uchwała dotyczyła jednej z nich – zawartej w pkt 4 tego przepisu. Stanowi on, że przedawnienie zostaje zawieszone w momencie doręczenia decyzji o zabezpieczeniu lub zarządzenia zabezpieczenia w postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Po zakończeniu zawieszenia przedawnienie ponownie zaczyna biec, jednak sporną kwestią było ustalenie, od kiedy dokładnie ten bieg się wznawia.
Wątpliwości budziła relacja między dwiema przesłankami przewidzianymi w art. 70 § 7 pkt 4 i 5 Ordynacji: pierwszą jest wygaśnięcie decyzji o zabezpieczeniu, drugą – zakończenie postępowania zabezpieczającego w ramach egzekucji administracyjnej. Decyzja o zabezpieczeniu wygasa z chwilą doręczenia decyzji określającej wysokość podatku (art. 33a § 1 pkt 2 Ordynacji), ale jej wygaśnięcie nie oznacza automatycznego zakończenia postępowania zabezpieczającego (art. 33a § 2 Ordynacji). Oznacza to, że dopóki trwa postępowanie zabezpieczające, termin przedawnienia pozostaje zawieszony, co daje fiskusowi więcej czasu na dochodzenie należności.
W latach 2022–2024 organy podatkowe wydały tysiące zarządzeń o zabezpieczeniu na łączną kwotę miliardów złotych. Dotychczas sądy administracyjne wydawały sprzeczne orzeczenia – część z nich przyznawała rację fiskusowi, uznając, że przedawnienie jest zawieszone aż do zakończenia postępowania zabezpieczającego, inne zaś popierały podatników, uznając, że po wygaśnięciu decyzji o zabezpieczeniu bieg terminu przedawnienia wznawia się. W celu ujednolicenia orzecznictwa Prezes NSA zwrócił się o wydanie uchwały, która odtąd będzie wiążąca dla wszystkich sądów administracyjnych.
NSA w uzasadnieniu podkreślił, że kluczowe znaczenie ma art. 33a § 2 Ordynacji, który wskazuje, że wygaśnięcie decyzji o zabezpieczeniu nie wpływa na zarządzenie zabezpieczenia w postępowaniu egzekucyjnym. Co więcej, samo wygaśnięcie decyzji o zabezpieczeniu nie oznacza, że zaległość podatkowa przestała istnieć – nadal pozostaje do uregulowania.