Konstrukcja odstąpienia od umowy ubezpieczenia znana jest już od dość dawna. Zgodnie z art. 812 § 4 Kodeksu cywilnego, jeżeli umowa ubezpieczenia jest zawarta na okres dłuższy niż 6 miesięcy, ubezpieczający ma prawo odstąpienia od umowy ubezpieczenia w terminie 30 dni, a w przypadku gdy ubezpieczający jest przedsiębiorcą – w terminie 7 dni od dnia zawarcia umowy.
Jednakże ustawodawca, w nowej ustawie z dnia 11 września 2015 r. o działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej (Dz.U. 2015 poz. 1844), przewidział szczególny tryb odstąpienia w przypadku umów o charakterze inwestycyjnym. Zgodnie z art. 26 ust. 1 tej ustawy, ubezpieczający może odstąpić od umowy ubezpieczenia na życie, o której mowa w dziale I w grupie 3 załącznika do ustawy, oraz umowy ubezpieczenia na życie lub dożycie, w której świadczenie zakładu ubezpieczeń z tytułu dożycia jest równe składce ubezpieczeniowej powiększonej o określony w umowie ubezpieczenia wskaźnik, w terminie 60 dni od dnia otrzymania po raz pierwszy rocznej informacji, o której mowa w art. 20 ust. 3. Informacja, do której odsyła komentowany przepis dotyczy wysokości świadczeń przysługujących z tytułu zawartej umowy ubezpieczenia, jeżeli wysokość świadczeń ulega zmianie w trakcie obowiązywania umowy ubezpieczenia, a także o wartości wykupu ubezpieczenia, jeżeli z tytułu zawartej umowy ubezpieczenia przysługuje wykup ubezpieczenia. Zakład ubezpieczeń przekazuje ubezpieczającemu te informacje po raz pierwszy nie wcześniej niż w terminie 10 miesięcy i nie później niż w terminie 14 miesięcy od dnia zawarcia umowy.
Podobny mechanizm, ale tym razem nazwany wystąpieniem z ubezpieczenia, przewidziano dla umowy ubezpieczenia na życie zawartej na cudzy rachunek, ale w tym wypadku prawo do wystąpienia z ubezpieczenia po otrzymaniu pierwszego listu rocznicowego, przysługuje ubezpieczonemu.
Skutkiem odstąpienia lub wystąpienia z umowy ubezpieczenia na życie o charakterze inwestycyjnym, będącej produktem strukturyzowanym, jest zobowiązanie zakładu ubezpieczeń do wypłacenia wartość opłaconych składek pomniejszonych nie więcej niż o 4%. Z kolej w przypadku odstąpienia lub wystąpienia z umowy ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym, zakład ubezpieczeń wypłaca wartość jednostek ubezpieczeniowych funduszy kapitałowych według stanu na dzień otrzymania informacji o odstąpieniu lub wystąpieniu z umowy pomniejszoną nie więcej niż o 4%. W każdym przypadku zakład ubezpieczeń jest też uprawniony do pomniejszenia wypłacanych kwot o koszty udzielanej ochrony ubezpieczeniowej, chyba że koszty te zostały rozliczone wcześniej. Jeżeli ubezpieczony finansował koszt składki ubezpieczeniowej, ubezpieczający niezwłocznie zwraca ubezpieczonemu kwoty wypłacone przez zakład ubezpieczeń.
Warto też pamiętać, że zgodnie z art. 16 ustawy, ogólne warunki ubezpieczenia powinny określać m.in. przesłanki, sposób oraz termin wystąpienia z umowy ubezpieczenia grupowego oraz termin i sposób odstąpienia od umowy ubezpieczenia.
