Decyzja tymczasowa (art. 101a) może zostać wydana w toku postępowania prowadzonego w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów. Zobowiązuje ona przedsiębiorcę do zaniechania działań, które mogą spowodować poważne i trudne do usunięcia zagrożenia dla zbiorowych interesów konsumentów. Decyzja tymczasowa ma zapobiec uprawdopodobnionym zagrożeniom. Wydanie takiej decyzji jest możliwe tylko po spełnieniu dość restrykcyjnych przesłanek. Nie dość, że praktyka musi grozić „poważnymi” negatywnymi skutkami dla interesów konsumentów, to nie każde poważne zagrożenie naruszenia interesów konsumentów uprawnia Prezesa UOKiK do wydania decyzji tymczasowej, a tylko takie, które jednocześnie jest trudne do usunięcia. Ponadto, co istotne, decyzja tymczasowa może zostać wydana tylko wtedy, gdy określone w tym przepisie okoliczności zostaną przez Prezesa UOKiK uprawdopodobnione. Decyzja tymczasowa jest wydawana na czas określony (z możliwością przedłużenia), ale nie dłuższy niż do wydania decyzji kończącej postępowanie w sprawie. W decyzji tymczasowej nie nakłada się kary.
Konsekwencje decyzji tymczasowej
Decyzja tymczasowa nie doprowadzi do bankructwa firmy lub utraty jej reputacji. Należy pamiętać, że to przedsiębiorca odpowiada za działania firmy i budowanie jej wizerunku. Z tego względu tylko jego działania mogą przyczynić się do utraty reputacji prowadzonego przez niego przedsiębiorstwa.
Ingerencja w swobodę prowadzenia działalności gospodarczej
Decyzja tymczasowa umożliwia – w warunkach wszczętego już postępowania w sprawie praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów oraz po spełnieniu określonych przepisami przesłanek – natychmiastową reakcję Prezesa UOKiK na antykonsumenckie zachowania przedsiębiorców. Przepis art. 101a ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów przewiduje przesłankę „uprawdopodobnienia groźby spowodowania poważnego i trudnego do usunięcia zagrożenia dla interesów konsumentów”. Z powyższego wynika, że oba warunki muszą zostać spełnione kumulatywnie. Zatem wydanie takiej decyzji jest możliwe tylko po spełnieniu dość restrykcyjnych przesłanek. Nie dość, że praktyka musi grozić „poważnymi” negatywnymi skutkami dla interesów konsumentów, to nie każde poważne zagrożenie naruszenia interesów konsumentów uprawnia Prezesa UOKiK do wydania decyzji tymczasowej, a tylko takie, które jednocześnie jest trudne do usunięcia. Przepis art. 101a wzorowany jest na dotychczas obowiązujących rozwiązaniach (art. 89 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów). Warto zwrócić uwagę, że pomimo, iż w odniesieniu do postępowań antymonopolowych funkcjonuje obecnie możliwość wydawania decyzji tymczasowych do końca 2015 roku Prezes UOKiK ani razu nie skorzystał z posiadanej kompetencji do wydania tego typu decyzji. Należy podkreślić, że w sytuacji gdy zostanie uprawdopodobnione, że dalsze stosowanie zarzucanej praktyki może spowodować poważne i trudne do usunięcia zagrożenia dla zbiorowych interesów konsumentów, brak możliwości zastosowania przez Prezesa UOKiK środków tymczasowych (jakkolwiek skutkujących pewną ingerencją w swobodę działalności przedsiębiorcy już na etapie trwania postępowania) mógłby pozbawić zasadności wydanie decyzji na zakończenie postępowania, bowiem szkody, które ponieśliby konsumenci mogłyby być już na tym etapie bardzo trudne do naprawienia lub nieodwracalne.
Odwołanie od decyzji tymczasowych
Przedsiębiorca może odwołać się od decyzji tymczasowej do Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (SOKiK). Wniesienie odwołania nie wstrzymuje wykonania decyzji. W takiej sytuacji Prezes UOKiK nie później niż w ciągu 10 dni przekaże akta sprawy do SOKiK, a ten będzie miał 2 miesiące na rozpatrzenie odwołania.
Warunki decyzji tymczasowej
Dotychczasowa praktyka stosowania instytucji decyzji tymczasowej (w sprawach praktyk ograniczających konkurencję) pokazuje, że środek ten był stosowany zgodnie z intencją ustawodawcy, tzn. był wykorzystywany:
• rzadko,
• w wyjątkowych sytuacjach,
• bez nadmiernego ingerowania w działalność gospodarczą przedsiębiorcy.
Wprowadzenie decyzji tymczasowej do postępowań w sprawach praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów nie wpłynie na praktykę stosowania tego środka przez Prezesa UOKiK. W dalszym ciągu wykorzystanie tego instrumentu jest uwarunkowane spełnieniem rygorystycznych przesłanek określonych w ustawie o ochronie konkurencji i konsumentów – „uprawdopodobnienia groźby spowodowania poważnego i trudnego do usunięcia zagrożenia dla interesów konsumentów”. Ponadto decyzja tymczasowa ma nadal podlegać kontroli sądowej.
Co więcej, nowelizacja w tym zakresie zmierza do poprawy pozycji strony postępowania poprzez zmiany przyśpieszające tryb rozpatrywania przez sąd odwołania od decyzji tymczasowych.
Dlatego też wprowadzanie dalszych zabezpieczeń praw przedsiębiorców w kontekście stosowania przez Prezesa UOKiK decyzji tymczasowej, w tym uprzedniej zgody sądu na zastosowanie tej instytucji, nie wydaje się na obecnym etapie potrzebne.
