Projekt ustawy o dystrybucji ubezpieczeń w początkowym brzmieniu zakładał dość prosty podział dystrybutorów ubezpieczeń, w części wzorując się na dyrektywie w sprawie dystrybucji ubezpieczeń. Jednakże zaprezentowana ostatnio kolejna wersja projektu ustawy wprowadziła w tym zakresie dalej idące zmiany.
Projekt, w obecnym kształcie, przewiduje określone kategorie podmiotów, które mogą dystrybuować ubezpieczenia, ale do których nowa ustawa będzie stosowana w różnym zakresie. Te podmioty to pośrednicy ubezpieczeniowi, tacy jak agent ubezpieczeniowy, broker ubezpieczeniowy (reasekuracyjny), którzy prowadzą dystrybucję ubezpieczeń lub dystrybucję reasekuracji za wynagrodzeniem. Osobna kategoria podmiotów, które prowadzą działalność w zakresie dystrybucji ubezpieczeń, to agenci oferujący ubezpieczenia uzupełniające, niebędący pośrednikami ubezpieczeniowymi. Odwołując się do definicji dystrybutora ubezpieczeń, takim podmiotem będzie zakład ubezpieczeń, agent ubezpieczeniowy, agent oferujący ubezpieczenia uzupełniające lub broker ubezpieczeniowy.
Agentem oferującym ubezpieczenia uzupełniające będzie przedsiębiorca wykonujący działalność agencyjną na podstawie umowy agencyjnej zawartej z zakładem ubezpieczeń i wpisany do rejestru agentów ubezpieczeniowych i agentów oferujących ubezpieczenia uzupełniające, inny niż instytucja kredytowa, (…), lub inny niż firma inwestycyjna (…), który za wynagrodzeniem prowadzi dystrybucję ubezpieczeń jako działalność uboczną, jeżeli spełnione są łącznie następujące warunki:
a) podstawową działalnością przedsiębiorcy nie jest działalność w zakresie dystrybucji ubezpieczeń;
b) przedsiębiorca dystrybuuje wyłącznie ubezpieczenia uzupełniające dostarczane przez przedsiębiorcę towary lub świadczone usługi;
c) dystrybucja ubezpieczeń nie odnosi się do umowy ubezpieczenia na życie lub umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej, chyba że taka umowa jest uzupełnieniem dostarczanych towarów lub świadczonych usług w ramach podstawowej działalności przedsiębiorcy.
Jednocześnie, projekt ustawy przewiduje jeszcze jedną kategorię podmiotów, które w praktyce mogą dystrybuować ubezpieczenia, do których jednak nie stosuje się przepisów projektowanej ustawy (tutaj konstrukcja jest podobna do tej, która wynika z art. 3 obecnie obowiązującej ustawy o pośrednictwie ubezpieczeniowym).
Art. 3. ust. 1 projektu stanowi, że przepisów ustawy nie stosuje się do przedsiębiorców wykonujących działalność w zakresie dystrybucji ubezpieczeń, jeżeli spełnione są łącznie następujące warunki:
1) umowa ubezpieczenia lub umowa gwarancji ubezpieczeniowej, której zawarcia lub wykonania dotyczą czynności dystrybucji ubezpieczeń, jest zawierana jako uzupełnienie dostarczanych przez przedsiębiorcę towarów lub świadczonych usług i pokrywa następujące ryzyka:
a) zniszczenia, utraty lub uszkodzenia tych towarów lub nieskorzystania ze świadczonej przez niego usługi, lub
b) uszkodzenia lub utraty bagażu oraz inne ryzyka związane z usługami w zakresie podróży oferowanymi przez przedsiębiorcę;
2) wysokość składki należnej z tytułu umowy ubezpieczenia w odniesieniu do jednego ubezpieczonego nie przekracza kwoty stanowiącej równowartość 600 euro, obliczanej proporcjonalnie w wymiarze rocznym.
Przepisów ustawy nie stosuje się również do przedsiębiorców wykonujących działalność w zakresie dystrybucji ubezpieczeń, w przypadku gdy spełnione są warunki, o których mowa w ust. 1 pkt 1, czas trwania tej usługi nie przekracza trzech miesięcy oraz wysokość składki należnej z tytułu umowy ubezpieczenia w odniesieniu do jednego ubezpieczonego nie przekracza kwoty stanowiącej równowartość 200 euro.
W efekcie, biorąc pod uwagę przytoczone wyżej przepisy, szereg wątpliwości może budzić ustalenie, kto powinien być uznany za przedsiębiorcę dystrybuującego ubezpieczenia, do którego nie stosuje się przepisów ustawy, a kto powinien stać się już agentem oferującym ubezpieczenia uzupełniające. A takie rozróżnienie jest o tyle istotne, że pociąga za sobą zupełnie inne obowiązki zarówno dla dystrybutora, jak i dla zakładu ubezpieczeń (więcej na ten temat już wkrótce).
Skąd jednak wątpliwości? Podstawową działalnością agenta oferującego ubezpieczenia uzupełniające nie może być działalność w zakresie dystrybucji ubezpieczeń i z całą pewnością w przypadku przedsiębiorcy, do którego nie stosuje się przepisów ustawy, dystrybucja ubezpieczeń nie będzie jego podstawową działalnością.
Agent oferujący ubezpieczenia uzupełniające dystrybuuje wyłącznie ubezpieczenia uzupełniające, dostarczane przez przedsiębiorcę, towary lub świadczone usługi. Podobnie, w przypadku przedsiębiorcy, do którego nie stosuje się przepisów ustawy, oferowane umowy ubezpieczenia mogą być jedynie uzupełnieniem dostarczanych przez przedsiębiorcę towarów lub świadczonych usług.
W przypadku agenta oferującego ubezpieczenia uzupełniające dystrybucja ubezpieczeń nie odnosi się do umowy ubezpieczenia na życie lub umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej, chyba że taka umowa jest uzupełnieniem dostarczanych towarów lub świadczonych usług w ramach podstawowej działalności przedsiębiorcy. Biorąc pod uwagę ograniczenia w zakresie ryzyk, jakie mogą być pokryte przez umowy ubezpieczenia oferowane przez przedsiębiorcę, do którego nie stosuje się przepisów ustawy, zasadnie można przyjąć, że w tym wypadku ubezpieczenia OC jak też ubezpieczenia na życie również powinny być wyłączone z zakresu oferowanych umów.
Podsumowując, jedynym kryterium, jakie zdaje się odróżniać agenta oferującego ubezpieczenia uzupełniające od przedsiębiorcy, do którego nie stosuje się przepisów ustawy, to wysokość składki, jaka może być opłacana w ramach umowy ubezpieczenia zawieranej przy udziale takiego dystrybutora. Tym samym należałoby przyjąć, że ilekroć dany przedsiębiorca oferuje możliwość zawarcia umowy ubezpieczenia jako uzupełnienie oferowanych przez siebie towarów lub usług, gdzie składka nie przekracza rocznie 600 euro lub też 200 euro przy umowach ubezpieczenia krótszych niż trzymiesięczne, wówczas do takiego przedsiębiorcy w ogóle nie należy stosować przepisów projektowanej ustawy. W przypadku każdego innego przedsiębiorcy oferującego możliwość zawarcia umowy ubezpieczenia jako uzupełnienie oferowanych przez siebie towarów lub usług, gdzie składka przekracza rocznie 600 euro lub też 200 euro przy umowach ubezpieczenia krótszych niż trzymiesięczne, powinien on być traktowany jako agent oferujący ubezpieczenia uzupełniające.
Jednakże możliwa jest też taka interpretacja, gdzie przedsiębiorcy, do których nie stosuje się przepisów ustawy, będą stanowić część większego zbioru, jakim są agenci oferujący ubezpieczenia uzupełniające. W przypadku tych ostatnich nie ma jakichkolwiek ograniczeń co do wysokości składki opłacanej przez ubezpieczającego. Tym samym, jeżeli dany przedsiębiorca oferuje możliwość zawarcia umowy ubezpieczenia jako uzupełnienie oferowanych przez siebie towarów lub usług i nie jest to podstawowy zakres jego działalności, wówczas powinien być każdorazowo traktowany jako agent oferujący ubezpieczenia uzupełniające, bo spełnione zostaną wszystkie przesłanki definiujące takiego agenta. Taka interpretacja przeczyłaby jednak idei dopuszczenia do dystrybucji ubezpieczeń szczególnej kategorii przedsiębiorców, do których nie stosuje się przepisów ustawy, a to z kolei stanowiłoby zaprzeczenie zasady racjonalnie działającego ustawodawcy.
Kto zatem będzie mógł dystrybuować ubezpieczenia po wejściu w życie przepisów ustawy o dystrybucji ubezpieczeń? Otóż będą to: zakłady ubezpieczeń, agenci ubezpieczeniowi, agenci oferujący ubezpieczenia uzupełniające, brokerzy ubezpieczeniowi i brokerzy reasekuracyjni oraz, w ograniczonym zakresie – przedsiębiorcy oferujący ubezpieczenia uzupełniające, do których nie stosuje się przepisów ustawy.
