Projekt wprowadzający zmiany w Kodeksie Postępowania Cywilnego przygotowany przez Ministerstwo Sprawiedliwości wpłynął do Sejmu w dniu 27 września 2022 r. Jak wskazano w uzasadnieniu projektu – ma on na celu przyspieszenie postępowań sądowych oraz ułatwienie stronom i pełnomocnikom kontaktu z sądem. Ponadto ma za zadanie doprecyzowanie zasad tzw. doręczeń komorniczych i wprowadzenie nowych rozwiązań dotyczących planowania rozprawy i dokonywania przez sąd niezbędnych pouczeń.
Najistotniejszymi zmianami przedstawionymi w projekcie są:
- Zmiana progu wartości przedmiotu sporu decydującego o właściwości rzeczowej sądu
Projekt zakłada podwyższenie progu wartości przedmiotu sporu decydującej o właściwości rzeczowej sądu. Obecnie i niezmiennie od 16 lat sprawy, których wartość przedmiotu sporu nie przekracza 75 000 zł jest rozpoznawana przez Sąd Rejonowy. Projekt przewiduje podniesienie tego progu do 100 000 zł. Oznacza to, że Sąd Okręgowy właściwy rzeczowo będzie dopiero od kwoty sporu równej bądź większej od 100 000 zł. Istotna zdaje się być również zmiana progu kwotowego spraw bagatelnych do 4 000 zł, gdyż doprowadzi to do przyspieszenia postępowania uproszczonego.
- Poszerzenie katalogu niedopuszczalnych wniosków o wyłączenie sędziego
Ministerstwo Sprawiedliwości chce również ograniczyć wnioski o wyłączenie sędziego – chodzi konkretnie o sędziów, którzy nie są członkami składu orzekającego. Celem proponowanej w art. 53[1] par. 1 k.p.c. zmiany jest wyeliminowanie praktyki masowego składania wniosków o wyłączenie wszystkich sędziów danego wydziału czy nawet całego sądu. Powyższe również w sytuacji, gdy sędziowie nie są w żaden sposób zaangażowani w prowadzenie sprawy. Przyjęcie, że niedopuszczalne jest złożenie wniosku o wyłączenie sędziego, który nie jest członkiem składu orzekającego, jak wskazano w uzasadnieniu do projektu, powinno przyczynić się do przyspieszenia postępowań.
- Nowy rodzaj postępowania odrębnego z udziałem konsumentów
Jedną z kluczowych zmian ma być wprowadzenie odrębnego postępowania z udziałem konsumentów.
Postępowanie odrębne z udziałem konsumentów ma charakteryzować się następującymi odmiennościami:
- W sprawach rozpoznawanych w postępowaniu odrębnym konsument będzie mógł wytoczyć powództwo również przed sąd właściwy dla miejsca swojego zamieszkania.
- Przedsiębiorca będący powodem będzie zobowiązany powołać wszystkie twierdzenia i dowody w pozwie, a będący pozwanym – w odpowiedzi na pozew pod rygorem pominięcia. Przytoczone oznacza, że Sąd może nie wziąć pod uwagę wskazanych dowodów, chyba że strona będąca przedsiębiorcą uprawdopodobni, że ich powołanie nie było możliwe albo że potrzeba ich powołania wynikła później. W postępowaniu odrębnym tylko przedsiębiorca byłby zobowiązany do przedstawiania nowych twierdzeń w pierwszym piśmie procesowym pod rygorem pominięcia.
- Jeżeli strona będąca przedsiębiorcą przed wytoczeniem powództwa zaniechała próby dobrowolnego rozwiązania sporu, uchyliła się od udziału w niej lub uczestniczyła w niej w złej wierze i przez to przyczyniła się do zbędnego wytoczenia powództwa lub wadliwego określenia przedmiotu sprawy, niezależnie od wyniku sprawy sąd będzie mógł obciążyć tę stronę kosztami procesu w całości lub części, a w uzasadnionych przypadkach nawet podwyższyć je, jednak nie więcej niż dwukrotnie.
Należy zaznaczyć, że projekt jest dopiero na wczesnym etapie ustawodawczym. Zgodnie z informacją zawartą na stronie Sejmu – w dniu 26 października 2022 r. odbyło się I czytanie na posiedzeniu Sejmu. Następnie projekt trafił do Komisji Nadzwyczajnej do spraw zmian w kodyfikacjach.
