Przekazanie projektu ustawy o dystrybucji ubezpieczeń do Senatu oznacza najprawdopodobniej dość sprawne zakończenie procesu legislacyjnego nowych przepisów. Jednocześnie, wobec prawie jednomyślności posłów co do proponowanej treści tych przepisów, szanse na istotne zmiany ustawy w Senacie należy uznać za minimalne. W efekcie już teraz proponujemy czytelnikom beinsured zapoznanie się z naszym autorskim komentarzem do przepisów nowej ustawy. W kolejnych wydaniach dziennika beinsured będziemy przybliżać Państwu poszczególne przepisy, a tam, gdzie będzie to możliwe – proponować praktyczne rozwiązania pojawiających się problemów interpretacyjnych.
Zacznijmy od kwestii podstawowej, czyli odpowiedzi na pytanie, o czym właściwie jest ta ustawa. Art. 1 mówi, że ustawa określa zasady wykonywania działalności w zakresie dystrybucji ubezpieczeń osobowych i majątkowych oraz dystrybucji reasekuracji.
Z kolei w świetle art. 4. ust. 1, dystrybucja ubezpieczeń oznacza działalność wykonywaną wyłącznie przez dystrybutora ubezpieczeń polegającą na:
- doradzaniu, proponowaniu lub wykonywaniu innych czynności przygotowawczych zmierzających do zawarcia umów ubezpieczenia lub umów gwarancji ubezpieczeniowych;
- zawieraniu umów ubezpieczenia lub umów gwarancji ubezpieczeniowych w imieniu zakładu ubezpieczeń, w imieniu lub na rzecz klienta albo bezpośrednio przez zakład ubezpieczeń;
- udzielaniu pomocy przez pośrednika ubezpieczeniowego w administrowaniu umowami ubezpieczenia lub umowami gwarancji ubezpieczeniowych i ich wykonywaniu, także w sprawach o odszkodowanie lub świadczenie.
Katalog czynności dystrybucyjnych jest zatem szeroki i dość rozbudowany. Oprócz czynności „stricte” dystrybucyjnych, jak przedstawienie produktu i zawarcie umowy, są to też wszystkie czynności mające doprowadzić do zawarcia umowy, ale też posprzedażowa obsługa związana z wykonaniem umowy. Katalog ten ma charakter zamknięty, ale definiując czynności dystrybucyjne należy mieć na uwadze całość przepisu art. 4, gdzie także w pozostałych ustępach definicję tę rozbudowano oraz art. 6 zawierający katalog czynności nieuznawanych za dystrybucję (więcej na temat tych przepisów już wkrótce).
Analizując poszczególne czynności dystrybucyjne, w pierwszej kolejności odnieść należy się do czynności „doradzania”, która w przyjętym w Polsce modelu pośrednictwa ubezpieczeniowego jest czynnością wykonywaną wyłącznie przez brokera ubezpieczeniowego. Pod pojęciem doradzania w kontekście pozostałych przepisów ustawy i motywów dyrektywy IDD należy rozumieć wypełnienie obowiązku określenia wymagań i potrzeb klienta w oparciu o uzyskane od niego informacje oraz przedstawienie klientowi zindywidualizowanej rekomendacji z jednoczesnym wyjaśnieniem, dlaczego dany produkt najlepiej spełnia wymagania i potrzeby ubezpieczeniowe danego klienta (zob. motyw 45 dyrektywy IDD).
Za inne czynności przygotowawcze zmierzające do zawarcia umowy, o których mowa w pkt 1 uznać należy np.: wyszukiwanie, selekcję i dobór klientów, spotkania i kontakt za pomocą środków porozumiewania się na odległość w celu nakłonienia do zawarcia umowy ubezpieczenia, negocjowanie warunków umowy, objaśnianie klientowi warunków ubezpieczenia oraz klauzul zawartych we wzorcu umowy. Będą to zatem głównie czynności faktyczne.
Zawieranie umów ubezpieczenia (gwarancji ubezpieczeniowych) jest czynnością prawną. Umowę z klientem może zawrzeć bezpośrednio zakład ubezpieczeń, bądź pośrednik ubezpieczeniowy działający na podstawie stosownego pełnomocnictwa od zakładu ubezpieczeń (agent ubezpieczeniowy, agent oferujący ubezpieczenia uzupełniające) lub klienta (broker ubezpieczeniowy). Podmiotami uprawnionymi do zawierania umów ubezpieczenia są także przedsiębiorcy wykonujący działalność w zakresie dystrybucji ubezpieczeń, o których mowa w art. 2 projektu ustawy.
Bez wątpienie najwięcej wątpliwości interpretacyjnych będą budzić określenia: „administrowanie umowami”, czy też „wykonywanie innych czynności przygotowawczych zmierzających do zawarcia umowy”. Tutaj trudno jest oczywiście stworzyć zamknięty katalog czynności, które z całą pewnością będą, albo też z całą pewnością nie będą uznawane za dystrybucję ubezpieczeń i w efekcie każdy przypadek trzeba oceniać indywidualnie.
Dystrybucję za pośrednictwem stron internetowych i czynności o charakterze nadzorczym omówimy w kolejnych komentarzach.
