Europejski Urząd Nadzoru Ubezpieczeń i Pracowniczych Programów Emerytalnych (EIOPA) opublikował w dniu 29 listopada 2021 r. odpowiedzi udzielone przez Komisję Europejską na pytania dotyczące interpretacji przepisów dyrektywy w sprawie dystrybucji ubezpieczeń (dyrektywa UE 2016/97, dalej: IDD), i jej aktów wykonawczych.
Jedno z zadanych pytań dotyczyło tego, czy prowizje otrzymywane przez pośredników ubezpieczeniowych zgodnie z art. 29 ust. 2 IDD mogą stanowić konflikt interesów. A ponadto, czy takie prowizje mogą stanowić konflikt interesów w rozumieniu przepisów IDD, jeżeli stawki prowizji są zależne od zakładu ubezpieczeń?
W swojej odpowiedzi Komisja Europejska wskazała, że art. 29 ust. 2 IDD należy rozpatrywać łącznie z art. 27 i art. 28 IDD oraz z ogólnymi zasadami dotyczącymi informacji przekazywanych klientom i prowadzenia działalności, zawartymi w art. 17 IDD.
Artykuł 29 ust. 2 IDD zawiera dwa warunki, które muszą spełnić pośrednicy ubezpieczeniowi lub zakłady ubezpieczeń, w przypadku gdy wypłacają lub przyjmują honorarium lub prowizję, lub przekazują lub otrzymują jakiekolwiek korzyści niepieniężne w związku z dystrybucją ubezpieczeniowego produktu inwestycyjnego lub świadczeniem usługi uzupełniającej jakiemukolwiek podmiotowi lub od jakiegokolwiek podmiotu z wyjątkiem klienta lub osoby występującej w jego imieniu. Pierwszy warunek (a) stanowi, że wypłata świadczenia nie wywiera szkodliwego wpływu na jakość odnośnej usługi świadczonej na rzecz klienta. Drugi warunek (b) zawiera wymóg, aby wypłata świadczenia nie naruszała spoczywającego na pośredniku ubezpieczeniowym lub zakładzie ubezpieczeń obowiązku uczciwego, rzetelnego i profesjonalnego działania zgodnie z najlepiej pojętym interesem jego klientów.
Artykuł 17 ust. 1 IDD zawiera wymóg, aby dystrybutorzy ubezpieczeń zawsze postępowali uczciwie, sprawiedliwie i profesjonalnie, zgodnie z najlepszym interesem swoich klientów.
Zgodnie z art. 27 IDD pośrednik ubezpieczeniowy lub zakład ubezpieczeń prowadzący dystrybucję ubezpieczeniowych produktów inwestycyjnych utrzymują w mocy i stosują skuteczne rozwiązania organizacyjne i administracyjne służące podejmowaniu wszelkich uzasadnionych działań mających zapobiegać konfliktom interesów zidentyfikowanych zgodnie z art. 28, tak aby nie miały one negatywnego wpływu na interesy klientów.
Artykuł 28 IDD zawiera dodatkowe informacje i wymogi związane z konfliktami interesów, w tym wymóg ujawnienia ogólnego charakteru źródeł ewentualnego konfliktu interesów w odpowiednim czasie przed zawarciem umowy ubezpieczenia.
Art. 29 ust. 2 IDD stanowi, że jeżeli dwa wyżej wymienione warunki (a) i (b) są spełnione, uznaje się, że pośrednicy ubezpieczeniowi lub zakłady ubezpieczeń otrzymujący prowizję „wypełniają obowiązki wynikające z art. 17 ust. 1, art. 27 lub art. 28” IDD. Wynika z tego, że jeżeli wypłata prowizji jest zgodna z określonymi warunkami (a) i (b) wskazanymi w art. 29 ust. 2 IDD, automatycznie uznaje się ją za zgodną z art. 17 ust. 1, art. 27 i art. 28 IDD. Nie można zatem uznać, że wypłata prowizji, która spełnia warunki określone w art. 29 ust. 2 IDD, stanowi konflikt interesów na podstawie art. 27 i art. 28 IDD lub narusza obowiązki wynikające z art. 17 ust. 1 IDD.
Rozporządzenie delegowane Komisji (UE) 2017/2359 dnia 21 września 2017 r. uzupełniające dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/97 w odniesieniu do wymogów informacyjnych i zasad prowadzenia działalności mających zastosowanie do dystrybucji ubezpieczeniowych produktów inwestycyjnych (dalej: Rozporządzenie delegowane 2017/2359), zawiera szczegółowe informacje dotyczące stosowania art. 29 ust. 2 IDD. Zgodnie z art. 8 ust. 1 Rozporządzenia delegowanego 2017/2359 zachętę lub system zachęt uznaje się za wywierające szkodliwy wpływ na jakość odpowiedniej usługi świadczonej na rzecz klienta (warunek określony w art. 29 ust. 2 lit. a) IDD), w przypadku gdy ich charakter i skala sprawiają, że stanowią one motywację do prowadzenia działalności w zakresie dystrybucji ubezpieczeń w sposób niezgodny z obowiązkiem uczciwego, rzetelnego i profesjonalnego działania zgodnie z najlepiej pojętym interesem klienta. W art. 8 ust. 2 Rozporządzenia delegowanego 2017/2359 określono szczegółowe kryteria, które należy uwzględnić przy ocenie zachęt. Lista ta nie wyklucza natomiast innych możliwych kryteriów. Opierając się na kryteriach określonych w art. 8 ust. 2 lit. a), różne stawki prowizji uzależnione od zakładów ubezpieczeń mogą zostać uznane za mające szkodliwy wpływ na jakość usługi, jeżeli stanowią one motywację dla pośrednika ubezpieczeniowego lub zakładu ubezpieczeń do oferowania lub rekomendowania klientowi konkretnego produktu ubezpieczeniowego oferowanego przez zakład ubezpieczeń wypłacającego najwyższą prowizję, zamiast innego produktu lub usługi, które lepiej odpowiadałyby potrzebom klienta.
Należy również wziąć pod uwagę, iż zgodnie z art. 29 ust. 3 IDD państwa członkowskie mają swobodę do dodatkowego zakazywania, czy w większym stopniu ograniczania przyjmowania prowizji w związku ze świadczeniem usług doradztwa ubezpieczeniowego. Wynika z tego, że prawo krajowe państwa członkowskiego może określać dodatkowe wymogi, które muszą zostać spełnione, nawet jeśli wypłata prowizji spełnia warunki określone w art. 29 ust. 2 IDD.
Pełna treść odpowiedzi udzielonych przez Komisję Europejską na to i inne pytania znajduje się na stronie internetowej EIOPA: https://www.eiopa.europa.eu/media/news/questions-answers-insurance-distribution-directive-0_en
