11 czerwca 2025 r. Wysoki Trybunał Sprawiedliwości w Londynie (High Court of Justice) ogłosił precedensowy wyrok w sprawie dotyczącej odszkodowań za samoloty przejęte przez Rosję po rozpoczęciu inwazji na Ukrainę. Sąd nakazał czołowym ubezpieczycielom z londyńskiego City wypłatę łącznie 4,5 miliarda dolarów (3,3 miliarda funtów) na rzecz firm leasingowych, które utraciły swoje maszyny.
Konflikt zbrojny trwający od 2022 r. całkowicie odmienił sytuację polityczną i gospodarczą Europy. W odpowiedzi na zachodnie sankcje Kreml przyjął przepisy pozwalające na zatrzymanie samolotów należących do zagranicznych właścicieli i zakazał ich wywozu do tzw. „państw nieprzyjaznych” (Dekret nr 311). Dodatkowo Rosja zawiesiła stosowanie Konwencji Kapsztadzkiej, która ułatwia odzyskiwanie samolotów przez właścicieli w innych jurysdykcjach.
W momencie rozpoczęcia wojny większość samolotów używanych przez rosyjskie linie lotnicze była własnością zagranicznych firm leasingowych z Irlandii i Bermudów. Władze rosyjskie bez zgody właścicieli wpisały około 500 takich maszyn do swojego krajowego rejestru i zatrzymały je, co stanowiło naruszenie prawa międzynarodowego.
Poszkodowane firmy – w tym globalni giganci leasingu lotniczego, tacy jak AerCap czy Dubai Aerospace Enterprise – zaczęły dochodzić roszczeń u swoich ubezpieczycieli. Zgłoszenia kierowano zarówno do ubezpieczycieli rosyjskich operatorów, jak i do zakładów ubezpieczających właścicieli samolotów. Ubezpieczyciele, m.in. Lloyd’s, Chubb, Swiss Re i AIG, początkowo odmówili wypłaty odszkodowań, argumentując, że polisy nie obejmują ryzyk wojennych.
W odpowiedzi leasingodawcy wnieśli liczne pozwy, które następnie połączono w jedno duże postępowanie – tzw. „megaspor ubezpieczeniowy”. Sąd analizował roszczenia dotyczące 147 samolotów, 16 silników i jednego odwracacza ciągu o łącznej wartości 4,5 mld dolarów. Kluczową kwestią była interpretacja zakresu ochrony ubezpieczeniowej – czy zastosowanie ma tzw. contingent cover (ubezpieczenie samolotów poza posiadaniem właściciela), czy possessed cover (ubezpieczenie maszyn znajdujących się pod jego kontrolą).
Trybunał uznał, że w większości przypadków obowiązuje contingent cover, ponieważ samoloty pozostawały w rękach rosyjskich przewoźników, a właściciele utracili nad nimi kontrolę. Sąd potwierdził, że „strata” obejmuje nie tylko zniszczenie maszyny, ale także jej trwałą utratę posiadania, i zakwalifikował te zdarzenia jako ryzyka wojenne.
Wysoki Trybunał odrzucił również argumenty ubezpieczycieli o konieczności wcześniejszego wykazania braku możliwości uzyskania odszkodowania z polis rosyjskich linii lotniczych oraz o rzekomym zakazie wypłat z powodu sankcji. Ponadto orzekł, że jeśli przyczyna szkody powstała w okresie obowiązywania polisy, ubezpieczyciel ponosi odpowiedzialność, nawet jeśli szkoda została ostatecznie stwierdzona po jej wygaśnięciu.
